POLECAMY:

Cztery pory życia - od kołyski po grób. Tradycje rodzinne krośnian w XX w. Młodość

W koncepcji wystawy poświęconej czasom młodości krośnian na przestrzeni XX w. ukończenie 10. roku życia zostało przyjęte jako umowna cezura pomiędzy dzieciństwem a młodością.

Lata młodzieńcze są niczym przedpołudnie - obudzony już mocno do życia człowiek obdarzony jest dużym zapasem czasu, energii, dąży do oderwania się od domu rodzinnego i całym sobą smakuje coraz bardziej przynależną mu wolność. Młodość rozpoczyna się zwykle burzliwym okresem dojrzewania zmierzającym do pełnego ukształtowania się młodego człowieka pod względem fizycznym i psychicznym. To czas, kiedy człowiek uczy się - często na własnych błędach - sztuki podejmowania decyzji i ponoszenia ich konsekwencji w życiu. Postępujący i wielopłaszczyznowy proces usamodzielniania się powoduje, że powoli wychodzi z rodzinnego gniazda i staje na starcie drogi prowadzącej przez dojrzałość. O tym, jaki posag ze sobą zabierze, zadecydował już wstępnie dom rodzinny i spędzone w nim czasy dzieciństwa ale i wpływ na to mają także doświadczenia okresu młodości i szeroko pojęte środowisko, w którym młodzież wzrasta.

Jako organizatorowi wystawy zależy nam, aby pokazać jak wyglądała krośnieńska młodość jako czas spędzony w rodzinie (święta, charakterystyczne uroczystości rodzinne, wspólne wyjścia do ulubionych miejsc w Krośnie), jako czas nauki, jako szalony czas przebywania w gronie rówieśników, jako aktywność młodych ludzi widoczna społecznie, kulturowo, religijnie, sportowo, itp. Chcemy przybliżyć młodość krośnian nie tylko przez pryzmat tych najbliższych współczesności czasów - lat powojennych, które zapewne najmocniej funkcjonują w pamięci ostatnich pokoleń mieszkańców miasta. Podejmiemy też próbę przedstawienia obrazu młodości w Krośnie w 1. poł. XX w., która przywróciła narodowi wolne państwo i radość bycia Polakiem we własnym kraju, by zaraz potem doświadczyć traumą II wojny światowej. Młodzież z Krosna działała w ruchu oporu albo przemierzała szlaki bojowe z polskim wojskiem. Młodzi krośnianie od zawsze z pasją realizowali się w sporcie. Przedwojenna młodzież żydowska wolny czas spędzała najczęściej w organizacjach młodzieżowych i klubach sportowych: Gideon i Makabi, które prowadziły m.in. sekcje gimnastyki, lekkoatletyki i piłki nożnej. Ćwiczono w założonym jeszcze pod koniec XIX w. Towarzystwie Gimnastycznym Sokół w Krośnie, które przetrwało do wybuchu II wojny światowej. Trenowano w klubach sportowych: Krośnianka, Legia, Karpaty. Przyciągało również tętniące życiem krośnieńskie lotnisko - uczestniczono w kursach spadochronowych i szybowcowych. Działano w licznych sekcjach modelarskich. Naukę szkolną pobierano m.in. w założonej w 1900 r. Szkole Realnej, która dała podwaliny jednej z najbardziej cenionych krośnieńskich szkół średnich XX w. - Liceum Ogólnokształcącemu im. Mikołaja Kopernika. W czasach socjalizmu młodzież uczyła się również w "Naftówce", "Mechaniku", "Elektryku", "Budowlance", "Bursie", "Włókienniku", "Rolniku", a południami nadobowiązkowo w "Muzycznej". Obdarzeni talentem artystycznym dojeżdżali do "Plastyka" w Miejscu Piastowym, który przeniesiono pod koniec XX w. do Krosna. Młodzież po maturze mogła wybrać kształcenie w krośnieńskim Studium KO - wówczas jednej z kilkunastu tego typu szkół pomaturalnych w Polsce.

Przez okres 2. poł. XX w. młodzi ludzie byli naprawdę widoczni w Krośnie. Wypełniali rynek, parki, ogród jordanowski, podwórka i skwery - nigdy nie zamykali się w domach. Młodość to także czas zapamiętany jako kultowe miejsca rozrywki, zabawy i rekreacji - np. kąpano się na tzw. "Sztukach", spotykano w kawiarniach, cukierniach i krośnieńskich restauracjach, jak: Maleńka, Pszczółka, Wójtowska, Stylowa, Winiarnia Portius, Bar pod Kominkiem, Lili Bar. Chodzono na dyskoteki - przede wszystkim do polmowskiego Okrąglaka, huckiej Szklanej Groty, do osiedlowego Pałacyku czy Puchatka. Umawiano się do kina Sokół, chodzono na koncerty do Domu Górnika, Szkoły Muzycznej, Klubu Techniki czy Groty. Organizowano w domach prywatki - szczególnie hucznie obchodzono "osiemnastki". Powstawały zespoły muzyczne przy zakładach pracy - jak Vitro Band przy KHS albo samozwańcze krośnieńskie rockowe kapele jak "Pająk" czy "Krater". Wielu krośnian z pokolenia na pokolenie należało do harcerstwa albo pełniło służbę ministranta. Jeżdżono na łyżwach na zamarzniętym Wisłoku, a w późniejszych czasach na lodowisku. Spędzano czas na krośnieńskiej skoczni narciarskiej, wieży spadochronowej czy całymi rodzinami na odkrytym basenie przy ul. Bursaki. Grano przede wszystkim w piłkę nożną - w parkach, na boiskach szkolnych i placach osiedlowych. Krośnieńska młodzież należała do bardzo aktywnej turystycznie - chętnie przemierzano okolice Krosna, wyruszano na obozy wędrowne, uprawiano turystykę kolejową i jeżdżono po Polsce "na stopa". Część chłopaków z Krosna po zakończeniu szkoły średniej dostawała na WKU tzw. "bilet" – czyli wcielana była do obowiązkowej w 2. poł. XX w. zasadniczej służby wojskowej. Zasadą było, że lądowało się w jednostce w odległym zakątku kraju, a tradycją - że hucznie żegnano poborowego oraz że po 3 miesiącach rodzina i znajomi przyjeżdżali do szeregowego na przysięgę. Po 2 latach spędzonych w siłach lądowych a po 3 - w marynarce, rezerwiści wracali do Krosna z pamiątkową, ręcznie malowaną chustą wojskową na ramionach. Zakończenie służby wojskowej, podjęcie pracy zawodowej czy założenie własnej rodziny kończyło czas młodości i wprowadzało młodego człowieka do bram okresu pełni możliwości życiowych - czasu dojrzałości.

To zapewne nieliczne przykłady dróg - a czasami nawet krętych... ścieżek krośnieńskiej młodzieży XX w. Rozpoczynamy wielkie poszukiwania pamiątek po czasach krośnieńskiej młodości. Jesteśmy też ciekawi Waszych wspomnień z tamtych lat.

Czekamy na pamiątki, zdjęcia i wswspomnienia z młodości do jesieni 2018 r.

Zapraszamy do domu z zegarem - siedziby głównej Muzeum Rzemiosła w Krośnie przy ul. Piłsudskiego 19 - od poniedziałku do piątku do 15.00, a w sobotę do 13.00.

tel. kontaktowy: 13 432 41 88
e-mail: krosno@muzeumrzemiosla.pl