WSPÓŁPRACUJEMY:
POLECAMY:
Michał Mięsowicz - w 150. rocznicę urodzin
W tym roku przypada 150. rocznica urodzin Michała Mięsowicza - znamienitego obywatela Królewskiego Wolnego Miasta Krosna, jednego z bardziej znanych zegarmistrzów polskich pierwszej połowy XX w., który trwałe miejsce w zdobył w polskim zegarmistrzostwie zakładając Pierwszą Krajową Fabrykę Zegarów Wieżowych w Krośnie.
W zabytkowej kamienicy przy dzisiejszej ul. Piłsudskiego 19 - niegdyś domu rodzinnym Mięsowiczów i siedzibie fabryki - od 25 lat mieści się Muzeum Rzemiosła w Krośnie. Poprzez serię artykułów pragniemy przybliżyć postać Michała Mięsowicza i jego tak ważną dla Krosna działalność oraz upamiętnić jubileusz 25-lecia naszego muzeum.
19 września 1864 r., w domu "pod Lipą" w Korczynie koło Krosna, przyszedł na świat Michał Mięsowicz - jeden z najznamienitszych obywateli naszego miasta. Pochodził z rodziny mieszczańskiej o mocno zakorzenionych rzemieślniczych tradycjach. Jego rodzicami byli Franciszek Mięsowicz i Honorata z domu Kosiba. W rodowodzie Mięsowiczów odnaleźć można wielu sławnych antenatów jak: Józef Sebastian Pelczar - syn Wojciecha Pelczara i Marianny z Mięsowiczów, biskup ordynariusz przemyski, doktor teologii i prawa kanonicznego, profesor i prorektor Uniwersytetu Jagiellońskiego; Eugeniusz Mięsowicz - syn Michała Mięsowicza i Leontyny Sokołowskiej, legionista, major sztabu generalnego, który zginął podczas przewrotu majowego walcząc po stronie marszałka Piłsudskiego; Tadeusz Mięsowicz - syn Józefa Mięsowicza (brata Michała), od 1937 r. pełnił obowiązki adiutanta Ministra Skarbu; Michał Mięsowicz - brat ojca, burmistrz Korczyny, wicemarszałek powiatu, właściciel Fabryki Płócien w Korczynie.
Franciszek Mięsowicz, ojciec Michała, był znanym zegarmistrzem, prowadzącym własny zakład w Korczynie. Wybór zawodu przez syn nie mógł być więc inny. W wieku 13 lat Michał rozpoczął naukę rzemiosła pod czujnym okiem ojca. Terminowanie ucznia, zgodnie ze statutami cechowymi, trwało zwykle od roku do 4 lat, jednak zawody wymagające dłuższej nauki i praktyki, jak np. zegarmistrzostwo, przedłużały ten okres. 1 lipca 1883 r., po 5 latach terminowania, Michał Mięsowicz został wyzwolony przez ojca na czeladnika. Wydarzenie, jako jedno z ważniejszych w edukacji rzemieślniczej, potwierdzono dokumentem wyzwolin podpisanym przez Starszego Cechu i Członków Zarządu Cechu Wielkiego w Krośnie: "Pan Franciszek Mięsowicz Majster Sztuki Zegarmistrzowskiej wyzwala Jana Michała Mięsowicza syna jako że ten odbył swój pięcioletni termin i wykształcił się sztuki zegarmistrzowskiej na co panowie bracia cechu Wielkiego się zgadzają i na wyzwolenie tegosz zezwalają. Ten że uczeń rodem z Korczyny religii rzym. Katolickiej stanu wolnego powiatu krośnieńskiego za zapis i wyzwoliny 4 złote uiścił".
Od tego momentu Michał rozpoczął drugi etap nauki. Jako czeladnik, zgodnie z zakorzenionymi od czasów średniowiecza tradycjami cechowymi, wyruszył na tzw. wędrówkę. Młodzi czeladnicy, aby poszerzyć swe umiejętności oraz wiedzę wyjeżdżali do innych miast, a nawet poza granice kraju. Mięsowicz opuścił Korczynę pod koniec lat 90. XIX w. i udał się do Pragi i Wiednia. Około 1887 r. rozpoczął pracę w renomowanej wiedeńskiej firmie "Emil Schauer", która specjalizowała się w wytwarzaniu zegarów wieżowych. Tam też poznał najnowocześniejsze technologie zegarmistrzostwa wieżowego. Po latach spędzonych za granicą wrócił do Polski jako mistrz zegarmistrzowski i osiadł na stałe w Krośnie. Tam też przeniosła się jego rodzina. Franciszek Mięsowicz (ojciec Michała) w 1890 r. otworzył w Krośnie zakład zegarmistrzowski. Mięsowiczowie zamieszkali w wolnostojącym budynku, wybudowanym pod koniec XIX w. w stylu wiedeńskiej secesji, przy ówczesnej ulicy Krakowskiej (obecnie mieści się tu Muzeum Rzemiosła w Krośnie). W tej właśnie kamienicy, na początku XX w. znalazła swoją siedzibę Pierwsza Krajowa Fabryka Zegarów Wieżowych założona i prowadzona przez Michała Mięsowicza.
W wieku 29 lat, 23 lutego 1893 r., po uiszczeniu należnych opłat, Mięsowicz został przyjęty do Cechu Wielkiego w Krośnie jako mistrz zegarmistrzowski. Fakt ten został potwierdzony w Księdze Wychodowej Cechu Wielkiego w Krośnie: "Pan Michał Mięsowicz rodem z Korczyny powiatu krośnieńskiego wstępuje do stowarzyszenia Cechu Wielkiego w Krośnie jako majster profesyj zegarmistrzowskiej na członka stowarzyszenia na co panowie bracia Cechu Wielkiego w Krośnie się zgadzają i własnoręcznie podpisują. Nalezytość cechową w kwocie l0 złr oraz 2 funty wosku uiścić się zobowiązuje zkłada a conto misteryj kwotę 5 złr dalsze w przeciągu jednego roku złożyć się obowiązuje".
W niedługim czasie, jak nakazywały obyczaje cechowe, założył rodzinę. Pierwszą żoną Mięsowicza była Maria Sokołowska. Z małżeństwa tego urodziło się dwoje dzieci: Eugeniusz i Izabella. Jedyny syn - jak się miało okazać później - nie poszedł w ślady ojca i rozpoczął karierę zawodowego wojskowego. Zginął podczas przewrotu majowego, walcząc w randze majora sztabu generalnego po stronie marszałka Piłsudskiego. Drugie dziecko Mięsowicza - Izabella - zmarła w wieku 18 lat na gruźlicę. Po śmierci pierwszej żony Mięsowicz ożenił się ponownie. Jego wybranką została Adela z domu Flis. Z małżeństwa tego urodziły się trzy córki: Leontyna, Zofia, Helena, które otrzymały jak na owe czasy bardzo staranne wykształcenie. Zofia rozpoczęła w 1926 r. studia filologiczne na Uniwersytecie we Lwowie, natomiast Helena w 1933 r. podjęła naukę w Wyższym Studium Handlowym w Krakowie. Właśnie Helena po śmierci ojca prowadzić będzie sklep zegarmistrzowski przy dawnej ul. Sienkiewicza 5 w Krośnie. Niebagatelną rolę w działalności zakładu i fabryki odegrała również żona Michała - Adela. Oprócz żmudnej pracy, którą było prowadzenie korespondencji firmowej, przepisywanie listów męża, zdobyła tytuł mistrza zegarmistrzowskiego. Tradycje rodzinne kultywowane były także przez brata Mięsowicza - Jana Wiktora, cenionego zegarmistrza we Lwowie. Z zachowanego materiału źródłowego wynika, że bardzo częstymi tematami listów, oprócz spraw rodzinnych, były kwestie zawodowe. To młodszy brat reklamował wyroby Michała na terenach wschodnich, pośredniczył w sprzedaży i udzielał pożyczek finansowych. Oprócz zakładu we Lwowie, posiadał sklep galanteryjny w Krynicy, połączony z warsztatem zegarmistrzowskim.
Prowadzenie fabryki i sklepu, mimo że pochłaniało bardzo dużo czasu, nie było jedynym zajęciem Michała Mięsowicza. Zgodnie z tradycjami cechowymi (zrzeszeni rzemieślnicy żywo interesowali się sprawami miasta) brał on czynny udział w działalności Rady Miejskiej, której członkiem był już od 1901 r. Żywo interesował się problemami szkolnictwa przemysłowego, sam był nauczycielem młodzieży rzemieślniczej i zasiadał w komisjach egzaminów czeladniczych. 24 marca 1920 r. na posiedzeniu Rady Miejskiej, obok burmistrza Jana Kantego Jugendfeina i Józefa Bergmana, został wybrany na członka sekcji kontrolującej problemy edukacji w Krośnie. Z jego inicjatywy, po usilnych staraniach w roku szkolnym 1923/24, uruchomiono zamkniętą po 1918 r. Szkołę Przemysłową Uzupełniającą. Szkoła ta miała ogromne znaczenie dla środowiska rzemieślniczego Krosna. W okresie międzywojennym, gdy elektryfikacja kraju stała się sprawą powszechną, to właśnie Mięsowicz wysunął koncepcję zelektryfikowania naszego miasta. Należy dodać, że od 1922 do 1925 r. pełnił obowiązki asesora. W 12 lipca 1927 r. został wybrany wiceburmistrzem Miasta Krosna. Funkcję tę pełnił do 31 grudnia 1933 r., po tym czasie aż do śmierci zasiadał w radzie jako ławnik. Jako mistrz zegarmistrzowski o uznanej już renomie wiele czasu poświęcał samej organizacji Cechu Wielkiego, piastując w latach 1928-1932 godność Cechmistrza oraz przewodniczącego Komisji Egzaminów Czeladniczych. Ponadto zajmował stanowisko Prezesa Towarzystwa Mieszczańskiego Zgoda. Niestety, tak intensywne życie zawodowe jak i społeczne nie pozostało bez wpływu na wciąż pogarszający się już od 1937 r. stan jego zdrowia. Rok przed śmiercią wycofał się całkowicie z kierowania fabryką i udziału w zebraniach Rady Miejskiej. Adela Mięsowicz przejęła odpowiedzialność za firmę i sklep. W tym czasie kłopoty materialne rodziny Mięsowiczów musiały być sprawą widoczną, gdyż we wrześniu 1937 r. Rada Miejska przyznała im zapomogę w wysokości 500 zł.
Ciężka i długotrwała choroba spowodowała, że 23 marca 1938 r. w wieku 74 lat odszedł na zawsze twórca i właściciel Pierwszej Krajowej Fabryki Zegarów Wieżowych w Krośnie. Według aktu zgonu przyczyną śmierci był nowotwór kręgosłupa oraz zapalenie płuc. Zmarł jako człowiek ubogi. Był postacią zasłużoną dla miasta Krosna oraz wzorem rzetelnego rzemieślnika, który swój rodzinny fach wykonywał zgodnie z dawnymi tradycjami cechowymi, przez co stał się cenionym specjalistą. Stale doskonaląc swoje umiejętności zawodowe przemierzył drogę od ucznia przez czeladnika a następnie mistrza do rzemieślnika cechowego i przedsiębiorcy.
Postać Michała Mięsowicza pośród potomnych popadła w zapomnienie lub, co gorsze, pozostała nieznana, lecz jego duch nadal żyje w dawnej fabryce i dogląda wciąż "chodzących" zegarów.
W artykule wykorzystano materiał opracowany w zeszycie nr 2 Biblioteki Krośnieńskiej - K. Laskoś, K. Wronka (MRzK). Fotografie archiwalne są jest własnością Muzeum Rzemiosła w Krośnie.
Pierwsza Krajowa Fabryka Zegarów Wieżowych Michała Mięsowicza w Kronie - dzieło życia i chluba miasta
Zegary wieżowe Michała Mięsowicza - mechanizmy długowieczne i niezawodne
"Zaświadczam, że zegar wieżowy funkcjonuje ku zupełnemu zadowoleniu". Rekomendacje klientów Michała Mięsowicza
O dawnych zegarach i różnych sposobach mierzenia czasu
Jubileusz 25-lecia Muzeum Rzemiosła w Krośnie
